MES (Manufacturing Execution Systems) yani Üretim Yürütme Sistemi üretim aşamalarında makine, hat, yarı mamul ve mamul takibini sağlamak, bu takip için gerekli verileri toplamak, bu veriler ışığında raporlar ve analizler elde edilmesini sağlamak için kullanılan sistemlerdir.
Bu sistem iş emri bilgisin alınmasından, ürün tamamlanıp depoya aktarılana kadar olan süreci kapsar ve bu üretim sürecindeki tüm faaliyetleri kayıt altına alır, raporlar ve analizleri sunar.
Verilerin toplanması, analizi ve raporlaması, Detaylı üretim ve bakım çizelgelemelerinin yapılması,İşlere ekipman, operatör gibi kaynakların atanması, Üretim aşamasındaki süreçlerin izlenmesi,
ERP, MRP, Bakım Yönetim Sistemi, Kalite Yönetim Sistemi, PDKS gibi sistemlere veri beslemesi sağlaması MES yazılımlarının kapsamındadır.
Bu kapsamdaki faaliyetler yardımıyla kalite, performans, bakım ve fiili maliyetler yönetilebilir, kapasite kullanımı ölçülebilir.Pazar koşullarının ve rekabetin her geçen gün artması ile birlikte üreticiler en kısa sürede, kaliteli ve satılabilir ürün üretme yolunda ilerlemelidir. Bu durumda da üretimde meydana gelen aksaklıklar konusunda bilgi sahibi olmak, anlık ve gerçek veriler ile aksaklık meydana gelmeden tahmin edebilmek ve ilgili üretim analizleri ile bu durumları sorgulayabilmek için bu sistemler önemli rol oynamaktadır.
MES’in ilk ve en önemli işlevi üretim tesisinden veri toplanmasıdır. Bu veriler ekipmanlardan ve lokasyonlardan toplanır.
Makinelerden ve makinelerde görevli operatörlerden elde edilen veriler ışığında iş başlama-bitirme zamanları, çevrim süreleri, çalışma hızları, kalite oranları, duruş nedenleri ve süreleri, bakım bilgileri gibi veriler MES ile toplanır. Makinelerdeki sensörler ve bu sensörlerden gelen sinyaller aracılığı ile de risk yönetimi amaçlı, önleyici analizler de sunulur.
Tesis içerisinde bulunan, ekipman harici montaj, boyahane, kaynak gibi farklı tipte lokasyonlardan da alınan veriler doğrultusunda şu anda hangi siparişin üretildiği, siparişin ne aşamada olduğu, ne kadarının tamamlandığı gibi bilgilere ulaşılır ve bu lokasyonların da performans değerleri elde edilir.
MES ile toplanan veriler gerçek zamanlı veriler ve analiz verileri olarak ikiye ayrılır.
Gerçek zamanlı veriler sayesinde örneğin makine arızası, fire artışı, üretim verimliliğinde düşüş gibi durumlarda anında bilgi sahibi olunur. Bu bildirimler SMS, E-mail veya andon ekranlar aracılığı ile ilgili birim ve sorumlulara iletilebilir. Siparişlerin oluştuğu, işlerin ve operatörlerin çalışma durumlarını gösteren veriler de gerçek zamanlı veriler içerisine girer.
Analiz verileri de farklı veri işleme teknikleri ile kullanıcıya sunulan, kısa vadede veya uzun vadede değerlendirilen raporlardır. Tüm raporlara anlık olarak ulaşılması gerektiği düşünülse de örneğin makinelerin uzun dönemli enerji tüketim verilerini içerek bir rapor oluştuğu anda izlenmeyi gerektirmez.
MES’in bir diğer işlevi de ERP, MRP, Bakım Yönetim Sistemi, Kalite Yönetim Sistemi gibi sistemlere veri sağlaması ve bu sistemlerden elde edilecek faydaları artırmasıdır. Örneğin satış ekibi müşteri siparişlerinin hangi atölyede, ne aşamada olduğunu, ne kadarının tamamlandığını MES verileri sayesinde anlık ve kesin olarak görebilir.
- MES tüm üretim faaliyetlerini başlatır, onlara yol gösterir ve durum hakkında raporlama sağlar.
- MES ile üretim sürecindeki anlık değişimlerden haberdar olunur ve bu değişimlere uygun zamanda, uygun müdahalelerde bulunma imkanı sunar. Bu sayede riskler yönetilir, sorunlar ortaya çıktığı anda çözüm aranmasına geçilebilir, değersiz operasyonlar bırakılabilir ve süreçlerin performansları artırılabilir.
- MES ile genel ekipman verimliliklerine anlık ulaşılarak, kapasite kullanım oranları en uygun hale getirilebilir, gereksiz envanter düzeyi azalarak, devir hızları yükselir ve kar marjı ve nakit akış hızı iyileştirilir.
- MES ile üretim planlama ve bakım planlama arasında kritik bilginin çift taraflı akışı sağlanır.
- ERP’de oluşan iş emirleri, personel bilgisi, makine bilgisi, duruş nedenleri gibi üretim tanımları MES yazılımına alınır. MES yazılımında oluşan üretim verileri de (üretim süreleri ve sonuçları, tüketilen hammadde miktarları, sipariş durumları, operatör performansları) ERP sistemine aktarılır.
- ERP ile MES arasında çift yönlü bir entegrasyon bulunur ve bu entegrasyonun otomatik olarak (belirli zaman periyodlarında, kullanıcı bağımsız) veri aktarımı yapar.
- Aynı zamanda MES yazılımı, üretim tesislerinde kullanılan PDKS, Bakım Yönetim Sistemi, Kalite Yönetim Sistemleri ile de entegre çalışır ve bu sistemler arasında veri alışverişi gerçekleşir.
